Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με την χορήγηση οικονομικών βοηθημάτων, 1920

1913-1922

Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με την χορήγηση οικονομικών βοηθημάτων, 1920

Στα 1920 κυκλοφορεί η έκδοση "Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920" από το Υπουργείο Περιθάλψεως, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του. Η έκδοση, έκτασης 237 σελίδων εν είδει δημόσιου απολογισμού δράσης, καταγράφει το έργο του συγκεκριμένου υπουργείου αναφορικά με το προσφυγικό ζήτημα, σε μία περίοδο πολύ πυκνών προσφυγικών ρευμάτων προς το ελληνικό κράτος. Στο βραχύ εισαγωγικό σημείωμά της, αντανακλάται η πολυπλοκότητα και η διαχρονικότητα του προσφυγικού ζητήματος, αλλά και η «αυτοπεποίθηση» της τότε κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου και της υπουργίας του Σπυρίδωνος Σίμου αναφορικά με τα βήματα επίλυσης του ζητήματος με αιχμή το έργο της περίθαλψης. Στις καταληκτήριες φράσεις της εισαγωγής μάλιστα, αποτυπώνεται η αίσθηση εκπλήρωσης μιας προϋπάρχουσας ανοιχτής οφειλής προς τον ελληνισμό: Η Ελλάδα πλέον ήταν σε θέση να περιθάλπει τα «παιδιά» της και να μεριμνά για τις οικογένειες των στρατευμένων και των θυμάτων του πολεμικού μετώπου της Μικρασίας. Μεταξύ των κεφαλαίων της έκδοσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το κατωτέρω απόσπασμα της σελίδας 60, όπου περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία και οι όροι παροχής επιδομάτων προς τους πρόσφυγες από το κράτος. Σε αυτή τη διαδικασία, όπως περιγράφεται στο κείμενο, κυριαρχεί η έννοια του κρατικού ελέγχου που κατά περιπτώσεις υπήρξε υπέρ το δέον αυστηρός όπως αυτοκριτικά σημειώνει η έκδοση: «όπερ είναι αληθές, ότι η υπηρεσία έκρινε πάντοτε αυστηρώς». Την έννοια του ελέγχου, συνοδεύουν δύο ακόμη διαστάσεις. Αφενός αυτή της μαρτυρίας και απόδειξης, αφετέρου η παράμετρος της «ευπορίας». Έτσι οι πρόσφυγες, προκειμένου να λάβουν κρατικά οικονομικά βοηθήματα, έπρεπε να πείσουν και να αποδείξουν την ασθενή οικονομική τους κατάσταση στον κρατικό μηχανισμό. Ο τελευταίος, όπως αποτυπώνεται στο απόσπασμα, απαιτούσε μια σειρά από πειστήρια για να αποφύγει περιπτώσεις κατάχρησης του δικαιώματος περίθαλψης, όπως πιστοποιητικά προσφυγικής ιδιότητας από σωματεία και ενώσεις προσφύγων αλλά και τη ζωντανή μαρτυρία προσώπων. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, ο έλεγχος της πιστότητας των έγγραφων και προφορικών ισχυρισμών εκ μέρους των προσφύγων, επιτυγχανόταν και μέσα από αυτοψίες στις προσφυγικές κατοικίες από κρατικούς λειτουργούς. Μέσω αυτών των αποδεικτικών στοιχείων θα επικυρωνόταν τελικώς η «ευπορία» ή μη των προσφύγων, έννοια που σε αυτό το πλαίσιο δεν σήμαινε οικονομική ευρωστία, παρά στοιχειώδη αυτάρκεια και ικανότητα για κάλυψη των αναγκών σίτισης και πρόχειρης έστω εγκατάστασης.

Ο πρόσφυξ ίνα λάβη το χρηματικόν επίδομα και να αναγνωρισθή το προς περίθαλψιν γενικόν δικαίωμα αυτού παρουσίαζε εις τα αρμόδια γραφεία πιστοποιητικόν ανεγνωρισμένου Συλλόγου προσφύγων, όπερ ανέγραφε την καταγωγήν του, τον χρόνον της προσφυγής του εις την Ελλάδα και το στοιχείον της ευπορίας. Οσάκις η προσαγωγή πιστοποιητικού ήτο ανέφικτος επεκαλείτο μαρτυρικάς αποδείξεις. Η υπηρεσία παραλαμβάνουσα το πιστοποιητικόν ή τας αποδείξεις ήτο υποχρεωμένη να να εγγράψη την προσφυγικήν οικογένειαν εις το Μητρώον των περιθαλψιούχων. Αλλά πριν ή προβή εις την ενέργειαν ταύτην χωρίς βεβαίως να θέτη εν αμφιβολία τα προσκομιζόμενα αποδεικτικά της προσφυγικής ιδιότητος ενήργει έλεγχον τούτων. Ο έλεγχος ούτος ενηργείτο δι’ υπαλλήλων, οίτινες διετίθεντο επί τούτω και οι οποίοι ήσαν υποχρεωμένοι, να συντάξωσιν έκθεσιν εξελέγξεως. Η εξέλεγξις εγίνετο δια της μεταβάσεως εις τον τόπον της κατοικίας του πρόσφυγος και της εξετάσεως διαφόρων προσώπων δυναμένων, να γνωρίζωσι τον χρόνον της προσφυγής του εις την Ελλάδα αλλά κυρίως την ευπορίαν ή απορίαν του πρόσφυγος. Καθ’ όσον εδόθη πολλάκις αφορμή να ευρεθώσιν εν αταξία πιστοποιήσεως των προσφύγων, ιδίως δε ως προς το στοιχείον της ευπορίας (όπερ είναι αληθές, ότι η υπηρεσία έκρινε πάντοτε αυστηρώς) και παρουσιάσθησαν πολλάκις πλαστά πιστοποιητικά ή ανακριβή, ώστε να μη παρέχουν το προς περίθαλψιν δικαίωμα, και των οποίων οι κάτοχοι εστάλησαν αμέσως εις την καταδιωκτικήν αρχήν. Εκτός τούτου και εύποροι πρόσφυγες – λέγοντες δε εύποροι εννοούμεν τους δυναμένους οπωσδήποτε, να επαρκώσιν εις τας ανάγκας των – εζήτησαν, όπως λάβωσι περίθαλψιν. Επομένως ο έλεγχος απέβη τελεσφόρον όπλον, χάρις και εις την ικανότητα των εντεταλμένων προς τούτο υπαλλήλων και κατωρθωθή, όπως αποφευχθώσι σπουδαίαι σπατάλαι και περιορισθή ο αριθμός των περιθαλπομένων εις τους πράγματι έχοντας ανάγκην περιθάλψεως.


Υπ. Περιθάλψεως, Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920, Τυπογραφείο Κων. Ι. Θεοδωρόπουλου, Αθήναι 1920, σελ. 32.

• 1913-1922
• Κρατικές πολιτικές
• Πρώτη υποδοχή / περίθαλψη