Υπόμνημα προσφύγων της Ερμούπολης, 1827

1821-1833

Υπόμνημα προσφύγων της Ερμούπολης, 1827

Η μαζική έλευση προσφύγων στη Σύρο κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης -και ιδιαίτερα μετά την καταστροφή της Χίου, αλλά και των Ψαρών, της Κάσου και της Κρήτης- δημιούργησε επιτακτικό πρόβλημα εύρεσης χώρων για τη στέγαση των προσφύγων. Το γαιοκτητικό καθεστώς που ίσχυε στη Σύρο και γενικότερα στις Κυκλάδες επέτεινε τις δυσκολίες, καθώς δεν υφίσταντο διαθέσιμες δημόσιες γαίες. Η Ερμούπολη, η νέα πόλη που οικοδομήθηκε σταδιακά από τους πρόσφυγες, κατέλαβε εκτάσεις πέριξ του φυσικού λιμανιού της Χώρας, οι οποίες δεν ήταν όμως κατάλληλες για κατοίκηση. Οι νεήλυδες διαπραγματεύτηκαν με τους ντόπιους τον τρόπο παραχώρησης της γης αυτής. Στο παρακάτω έγγραφο 20 από τα ηγετικά πρόσωπα των προσφύγων υπερασπίζονται τον Χιώτη Λουκά Δ. Ράλλη, ο οποίος είχε οικοδομήσει κτίριο σε έκταση γης του Συριανού Δον Φρατζέσκου Αρχαγγέλου. Οι υπογράφοντες χρησιμοποιούν την περίπτωση του Λ. Ράλλη ως αφορμή, για να εκθέσουν ένα κοινό πρόβλημα που αφορά την οικοδόμηση από τους πάροικους σε γη των ντόπιων. Υποστηρίζουν ότι οι πρόσφυγες οικοδόμησαν σε βαλτώδη και κρημνώδη γη, την οποία κατέστησαν κατάλληλη για χρήση αποκλειστικά χάρη στους κόπους και την ικανότητά τους, αφού οι ντόπιοι την είχαν αφήσει ανεκμετάλλευτη. Αναγνωρίζουν ότι έχουν υπογραφεί συμφωνητικά απόδοσης των ακινήτων στον ιδιοκτήτη μετά την παρέλευση τετραετίας αλλά θεωρούν ότι υπογράφτηκαν πιεστικά και εξ ανάγκης και δεν πρέπει να τηρηθούν. Το ζήτημα είναι δυσεπίλυτο και πολυδιάστατο, μια διάσταση που εκφράζεται και σε σχετική με το θέμα απόφαση της Αντικυβερνητικής Επιτροπής. Εκεί, στις 12 Δεκεμβρίου 1827, η τελευταία διατάσσει, λόγω της περιπλοκής της κατάστασης, να μείνουν τα πράγματα προσωρινά ως έχουν και οι ιδιοκτήτες των οικοδομών ανενόχλητοι.

Οι υπογεγραμμένοι όσοι ευρεθέντες προς τεσσάρων χρόνων εις ταύτην την πόλιν μαρτυρούμεν ότι οι αυτόχθονες Συριανοί είχον γην ιδιόκτητον μεν αλλ’ εις βαλτώδεις και κρημνώδεις θέσεις, ανίκανοι εκείνοι να κάμωσιν οικοδομάς, πολλοί δε των παροίκων χάσαντες την πατρίδα των επρόστρεξαν ενταύθα ως άσυλον δια να διατηρήσωσι την ζωήν των. Όθεν βιασθέντες εζήτησαν από τους ιδιοκτήτας Συριανούς να τοις δώσωσιν γην να κατοικήσωσι, οι δε επρότεινον ότι τοις δίδουσι γην δια να οικοδομήσωσι, αν δώσωσιν έγγραφον υπόσχεσιν ότι εν διαστήματι τριών ή τεσσάρων χρόνων απαλλοτριούνται τας οικοδομάς και να μένουσιν εις τους ιδίους Συριανούς. Όθεν και ο κύριος Λουκάς Δ. Ράλλης από την άφευκτον ανάγκην εστέρχθη εις την πρότασιν του κυρίου Δον Φραντζέσκου Αρχαγγέλου και έκαμεν τοιούτον εξ ανάγκης συμφωνητικόν, κτίσας εις τόπον βαλτώδη, από τον οποίον ποτέ δεν ημπορεί να λάβη κανέν εισόδημα ο κύριος του τόπου τούτου. Πολλοί δε των παροίκων κτίσαντες με τοιαύτας συμφωνίας και ελθούσης προ καιρού της προθεσμίας των, ουδείς εδέχθη την αυτήν εξ ανάγκης συμφωνίαν, αλλ’ είναι κύριοι των οικοδομών των και εις την περί τούτου ένδειξιν υποφαινώμεθα.
Εν Σύρα τη 17: 9βρίου [: Νοεμβρίου] 1827

[α΄ στήλη:]
Μιχ Παπάζογλου
Ματθαίος Ι. Μαυρογορδάτος
…. Ρώτας
Σ. Κ. Γρυμάλδης
Στέφανος Ν. Ροΐδης
Νικόλας Β. Δρήτζας
… νικόλας

[β΄ στήλη:]

Αλ. Πρώιος
Πέτρος Καλαμαράκης
Γι. Αποστόλης
Ιω. Δ. Βρατζάνος
Α. Δ. Ταρποχτζής
Στ. Δαμαλάς
Ζαννής Ν. Φράνκος
Κωνσταντίνος Δημητρίου

[επί του νώτου:]
Αθ. Λαδόπουλος
Α. Σ. Μάμουκας
Α. Δούκας
Ιωάννης Ζαφειρόπουλος

Επικυρούται το γνήσιον των άνωθι είκοσι υπογραφών
Εν Ερμουπόλει Σύρας τη 29 9βρίου [: Νοεμβρίου] 1827

Οι Δημογέροντες Σύρας
Νικόλας Β. Δρήτζας
Κ. Αποστόλης
Μιχ. Παπάζογλου
(τ.σ. Δημογεροντίας Ερμουπόλεως Σύρας)

• 1821-1833
• Αποκατάσταση / εγκατάσταση
• Κρατικές πολιτικές