Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με τις προσφυγικές μετακινήσεις στο ελληνικό κράτος 1912-1920

Αναφορά μέλους της Επιτροπής Παλιννόστησης Θεσσαλών προσφύγων προς τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, 1897
6th August 2019
Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με μετακινήσεις προσφύγων, 1920
6th August 2019
1913-1922

Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με τις προσφυγικές μετακινήσεις στο ελληνικό κράτος 1912-1920

Κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα τα προσφυγικά ρεύματα προς το ελληνικό κράτος είναι πυκνά, πολυάνθρωπα και προερχόμενα από διαφορετικές περιοχές, κυρίως της υπό διάλυση Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Βουλγαρίας και της Νότιας Ρωσίας. Ιδίως κατά την πολεμική για την Ελλάδα περίοδο 1912-1920 και πριν το μεγάλο ρεύμα προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, ένας πολύ μεγάλος προσφυγικός πληθυσμός -δυσανάλογος με τα μεγέθη και τις δυνατότητες των υπηρεσιών του κράτους κατά την εποχή εκείνη- εγκαθίσταται ανά την ελληνική επικράτεια, με τεράστιες ανάγκες άμεσης περίθαλψης, διατροφής και εγκατάστασης. Απόρροια του εντεινόμενου ρεύματος προσφυγικών μετακινήσεων και της πολιτικής απόφασης της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου να συνδράμει τους πρόσφυγες υπήρξε η ίδρυση ανεξάρτητου Υπουργείο Περιθάλψεως κατά τον Ιούλιο του 1917. Ειδικότερα, το Υπουργείο Περιθάλψεως ιδρύθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα της 8ης Ιουλίου 1917 «περί της αρμοδιότητος του Υπουργείου Περιθάλψεως και περί της οργανώσεως των υπηρεσιών αυτού» (ΦΕΚ αρ. 136 / 10-7-1917). Το συγκεκριμένο υπουργείο αποτέλεσε θεσμική και οργανωτική αναβάθμιση της Ανώτατης Διεύθυνσης Περιθάλψεως, η οποία είχε ιδρυθεί στη Θεσσαλονίκη από την προσωρινή κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης, κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, και άλλων προγενέστερων υπηρεσιών που είχαν δημιουργηθεί στις Νέες Χώρες μετά την προσάρτησή τους για την περίθαλψη προσφύγων. Το Υπουργείο Περιθάλψεως, για πρώτη φορά, εκτός από την περίθαλψη των προσφύγων, αναλάμβανε ένα ακόμα έργο σχετιζόμενο με την πολεμική συγκυρία της εποχής, αυτό της κρατικής μέριμνας για τις οικογένειες εφέδρων που βρίσκονταν στο μέτωπο και για τις οικογένειες θυμάτων πολέμου. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, προερχόμενο από την έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως με τίτλο "Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920" και έτος έκδοσης το 1920, παρατίθενται αναλυτικά τα διαδοχικά ρεύματα προσφυγικής μετακίνησης προς το ελληνικό κράτος από τους Βαλκανικούς πολέμους έως την κυκλοφορία της έκδοσης. Το απόσπασμα καταγράφει αυτή την πολλή πυκνή έλευση προσφύγων, καταγράφοντας 14 διακριτές περιπτώσεις μετακίνησης, ενώ εντυπωσιάζει η αναφορά στην είσοδο 800.000 προσφύγων στην Ελλάδα, σε διάστημα σχεδόν μίας δεκαετίας.

Έλληνες διωχθέντες και προσφύγοντες εις το ελεύθερον κράτος

Μέχρι σήμερον το Υπουργείον της Περιθάλψεως, εν Αθήναις, συνεχίσαν, την Ανωτάτην Διεύθυνσιν Περιθάλψεως εν Θεσσαλονίκη, περιέλαβεν υπό την πρόνοιαν αυτούς τους εξής πρόσφυγας κατά χρονολογικήν σειράν.

Α΄. Από τας Επαρχίας εκείνας τας οποίας η Συνθήκη του Βουκουρεστίου, καίτοι κατεχομένας υπό του Ελληνικού Στρατού, περιήγαγεν εις την Βουλγαρίαν (Ξάνθης, Δεδέ-Αγάτς, Γκιουμουλτζίνης, Πόρτο-Λαγό, Στρωμνίτσης, Μελενίκου κλπ) (1913).
Β΄. Από την Βουλγαρικήν Θράκην και αυτήν την Βουλγαρίαν
Γ΄. Από την Τουρκικήν Θράκην (1914)
Δ΄. Από την Μ. Ασίαν (1912-1914) – (έντασις Μάιος – Σεπτέμβριος 1914)
Ε.΄ Από την Βόρειον Ήπειρον (1915-1916)
ΣΤ.΄ Από την Ανατολικήν Μακεδονίαν (1916)
Ζ.΄ Από την Βουλγαρίαν (μετά την απελευθέρωσιν της Αν.Μακεδονίας κάτοικοι αυτής απαχθέντες, ως όμηροι, και κάτοικοι της Νέας Βουλγαρίας, ως είχε δημιουργηθή κατά τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον 1918.
Η.΄ Από την Τουρκίαν (κάτοικοι της Θράκης και της Μ. Ασίας διαπεραιωθέντες εις Βουλγαρίαν προ της κηρύξεως του πολέμου παρ’ αυτής, εναντίον των Συμμάχων, και κατερχόμενος εις Ελλάδα (1918)
Θ.΄ Από την Ν. Ρωσσίαν (κάτοικοι της Ν. Ρωσσίας και Πόντιοι εγκατασταθέντες εκεί προ και μετά την κήρυξιν του πολέμου υπό της Τουρκίας εναντίον των Συμμάχων, ένεκα της επαναστάσεως εν Ρωσσία (1919).
Ι.΄ Από την Ρουμανίαν. Από τας επαρχίας αίτινες απετέλεσαν θέατρον πολέμου (1919).
ΙΑ.΄ Από την Μ. Ασίαν (καταστροφή Αϊδινίου κλπ) (1919)
ΙΒ.΄ Από την Ιταλοκρατουμένην Μ. Ασίαν 1919
ΙΓ.΄ Από την Αίγυπτον (αιχμάλωτοι του Αγγλικού Στρατού οίτινες συνελήφθησαν υπηρετούντες εις τον Τουρκικόν Στρατόν).
ΙΔ.΄ Εις τούτους δέον να προστεθώσιν οι από του 1910 και εντεύθεν προσφεύγοντες Δωδεκανήσιοι, κατά περιόδους, εις την Ελλάδα, ένεκα των εκεί πολιτικών γεγονότων.
Κατά ταύτα οι προσφυγόντες εις το Ελληνικόν Βασίλειον ανήλθον εις 800 χιλ. περίπου, οι δε τυχόντες βοηθείας παρά του Κράτους εις 450 περίπου χιλιάδας


Στοιχεία Δημιουργίας
Υπουργείο Περιθάλψεως
Η περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920, Τυπογραφείο Κων. Ι. Θεοδωρόπουλου, Αθήνα 1920, σελ. 32. Υπουργείο Περιθάλψεως, 1920
1920
Αθήνα
Θεματική Ενότητα
681

Τόποι μετακινήσεων προσφύγων