New York, 14/26 Μαρτίου 1868
Προς την Α.Ε. Κύριον Πέτρον Δελιγιάννην, Υπουργόν επί των Εξωτερικών εις Αθήνας
Κύριε Υπουργέ,
έλαβον την υπ’ αριθ. 819 και χροολογίαν 2 Φεβρουαρίου εγκύκλιον της Κυβερνήσεως περί συλλογής συνδρομών και αποστολήν αυτών εις την Ηπειροθεσσαλομακεδονικήν Επιτροπήν, προεδρευομένην υπό του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Αθηνών.
Γινώσκετε Κύριε Υπουργέ, ότι από ενός και ημίσεως ήδη έτους εγένοντο επανειλημμένως εν τω τόπω τούτο διάφοραι προσπάθειαι προς συλλογήν συνδρομών και βοηθημάτων υπέρ των προσφύγων Κρητών μεθ’ ικανής επιτυχίας. Η τελευταία μου συλλογή, ην η αποστολή 1000 φράγκων προς τον προκάτοχον υμών την 6ην Δεκεμβρίου 1867, προϊόν μιας δημοσίου ομιλίας μου περί Κρήτης και Κρητών ην απήγγειλα την 22 Νοεμβρίου του αυτού έτους.
Έκτοτε, η ανώμαλος κατάστασις του τόπου και η μεταξύ των Νομοθετικών Σωμάτων της Ομοσπονδίας και του Προέδρου διαμάχη απερρόφησαν την προσοχήν του Κοινού, και όλαι αι εσχάτως γενόμεναι απόπειραι, όπως ανανεώσωμεν τον υπέρ των Κρητών γεννηθέντα ενθουσιασμόν δια δημοσιεύσεων εις εφημερίδας και άλλων μέσων, απέβησαν άνευ αποτελέσματος.
Ήδη καταγινόμεθα προ πολλού όπως γένη εν Βοστώνι πανήγυρις υπέρ των προσφύγων Κρητών, ήτις ανοιχθήσεται περί τα μέσα Απριλίου. Αι εν τω τόπω τούτω ολίγισται Ελληνίδες απέστηλαν διάφορα εργόχειρα και άλλα ελληνικά αντικείμενα εν δε τη Βοστώνι δι’ επιμελείας κυρίως του Προξένου κυρίου Ι. Ροδοκανάκη, του Δόκτορος Χάου και των μελών της Κρητικής επιτροπής πολύς καταβάλλεται ζήλος, όπως η πανήγυρις αύτη έξεται επιτυχίαν. Και εν Βοστώνι και ενταύθα, διενείμαμεν μυριάδας αντιτύπων της εσωκλείστου προκηρύξεως. Το αποτέλεσμα της πανηγύρεως ταύτης εγκαίρως θέλω γνωστοποιήση εις το Υπουργείον.
Προκειμένου λόγου περί Κρητών προσφύγων, λαμβάνω την τιμήν να πληροφορήσω υμάς κύριε Υπουργέ, ότι προ τινών ημερών έσχον μακράν έντευξιν μετά της Α.Ε. του Κυρίου de Stoeckl, Πρέσβεως της Ρωσσίας εν Ουασιγκτώνι, όστις συχνάκις έρχεται ενταύθα, ένθα διαμένει η οικογένειά του. Ομιλούντες περί Κρήτης ηρώτουν την Α.Ε. εάν ενόμιζεν, ότι ο υπό τας διαταγάς του Ναυάρχου Farragut Αμερικάνικος Στόλος, ο περιπλέον ήδη την Μεσόγειον είχε λάβει νεωτέρας κai σαφεστέρας οδηγίας εις το περί Κρήτης και των προσφύγων Κρητών ζήτημα, καθόσον μάλιστα ενώπιον του ειρημένου στόλου η κανονοφόρος Ticonteruga [: Ticonteroga] είχεν ήδη φθάσει εις Χανία. O κύριος de Stoeckl μοι απήντησεν, ότι καθά ο επί των Εξωτερικών Αμερικανός υπουργός κύριος Leward εξεφράσθη, αι προς τον Ναύαρχον Farragut αποσταλείσαι οδηγίαι συγκεφαλαιούνται εις τας εξής: Ο Ναύαρχος παραγγέλεται να πράξη παν ότι η φιλανθρωπία, ο Χριστιανισμός και πολιτισμός τω υπαγορεύουσιν ως προς τους Κρήτας, οσάκις τω παρουσιασθή η περίστασις ν’ αποφύγη δε πάσαν ενέργειαν δυναμένην να έχη πολιτικόν χαρακτήρα ή να θεωρηθή οπωσδήποτε ως επέμβασις εις το περί ου ο λόγος ζήτημα.
Δέξασθε, Κύριε Υπουργέ την διαβεβαίωσιν της προς την υμετέραν εξοχότητα υψηλής υπολήψεώς μου.
Ευπειθέστατος
Ο πρόξενος
Δ. Ν. Μπότασης