Άρθρο σχετικά με τη βίαιη έξωση προσφύγων από τον συνοικισμό Βύρωνα, εφ. Καθημερινή, 14/7/1925

1913-1922

Άρθρο σχετικά με τη βίαιη έξωση προσφύγων από τον συνοικισμό Βύρωνα, εφ. Καθημερινή, 14/7/1925

Ο προσφυγικός συνοικισμός του Βύρωνα υπήρξε ο πρώτος αστικός προσφυγικός συνοικισμός που συστήθηκε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Η δημιουργία του ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1922, λίγο μετά την άφιξη των προσφύγων, αφού δεσμεύτηκαν περίπου 100 στρέμματα σε μία περιοχή του Παγκρατίου. Η ανέγερσή του ξεκίνησε από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων (1922-1923) και η αρχική του ονομασία ήταν "Προσφυγικός Συνοικισμός Παγκρατίου". Στη συνέχεια ανέλαβε την επέκτασή του η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων και το 1924 μετονομάστηκε σε Βύρωνα, προς τιμήν του Άγγλου φιλέλληνα λόρδου Βύρωνα, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατό του.
Στο δημοσίευμα που ακολουθεί, περιγράφεται η επεισοδιακή έξωση προσφύγων από τα κενά καταλύματα στα οποία είχαν εγκατασταθεί, χωρίς σχετική άδεια από τις αρχές. Η παρουσία και επέμβαση της στρατιωτικής δύναμης προκάλεσε κλιμάκωση της αντίδρασης, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει χρήση βίας, τραυματισμοί και συλλήψεις. Η εντολή των δυνάμεων της τάξης ήταν να εκκενωθούν τα οικήματα και οι πρόσφυγες να μεταφερθούν σε άλλα στην περιοχή της Συγγρού.
Οι παράνομες καταλήψεις οικημάτων από πρόσφυγες δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο. Η στέγαση στα κτιριακά συγκροτήματα που έχτιζε η ΕΑΠ προϋπέθετε την αγορά ή την ενοικίαση της οικίας προκειμένου να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα ποσά για την αποπληρωμή του διεθνούς δανείου που έλαβε η Ελλάδα για την αποκατάσταση των προσφύγων και για το οποίο είχε εγγυηθεί η Κοινωνία των Εθνών. Συγχρόνως, τα οικήματα δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών όλων των προσφύγων. Καθώς ο αριθμός των οικημάτων υπολειπόταν της ζήτησης και πολλοί πρόσφυγες στερούνταν πόρων για την ενοικίαση ή την αγορά τους σημειώνονταν αντιδράσεις και καταλήψεις από ομάδες προσφύγων.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, την οργή των προσφύγων συγκέντρωσε ιδιαίτερα ο μηχανικός του προσφυγικού συνοικισμού Γ. Σούλης, καθώς αυτός θεωρήθηκε ως υπεύθυνος για την απόφαση μετακίνησής τους στη Συγγρού. Ο πολιτικός μηχανικός Γεώργιος Σούλης αποφοίτησε από το ΕΜΠ το 1898 και υπηρέτησε σε διάφορες δημόσιες θέσεις. Στα 1923-1931 διετέλεσε αρχιμηχανικός της ΕΑΠ: υπήρξε υπεύθυνος για το πρώτο σχέδιο του συνοικισμού Βύρωνα, ενώ συμμετείχε επίσης και στη ανέγερση των προσφυγικών συνοικισμών Υμηττού και Καισαριανής. Επίσης, στα 1925-1929 υπήρξε μέλος της διοίκησης του ΤΕΕ (αντιπρόεδρος).

Η βιαία έξωσις των προσφύγων. Σκηναί εις τον "Βύρωνα". Συμπλοκή μετά στρατιωτών. Τραυματισμοί και συλλήψεις.
Ληξάσης της προθεσμίας ήτις είχε ταχθή δια την αποχώρησιν των εις τους βιαίως καταλαβόντας τα κενά οικήματα των διαφόρων συνοικισμών πρόσφυγας, διετάχθη και ενεργήθη χθες υπό στρατιωτικής δυνάμεως η βιαία έξωσίς των.
Απαρχή εκτελέσεως της σχετικής διαταγής εγένετο εις τον συνοικισμόν Βύρωνος, υπό ουλαμού του συντάγματος των Κυνηγών. Οι κυνηγοί εξετέλεσαν χθες την δοθείσαν εις αυτούς διαταγήν, χωρίς όμως και να αποφύγουν την δημιουργίαν σκηνών, λόγω της αντιστάσεως των προσφύγων προ της οποίας ευθύς εξ αρχής ευρέθησαν.
Την πρωΐαν, ο ανθυπομοίραρχος κ. Κουφογιαννάκης μετέβη, κατόπιν διαταγής της Διευθύνσεως της Αστυνομίας, εις τον συνοικισμόν Βύρωνος, με την ρητήν εντολήν όπως προβή εις την έξωσιν των προσφύγων εκ των οικημάτων τα οποία προ μηνός είχον καταλάβει ούτοι, τιθέμενος επί κεφαλής του εις τον συνοικισμόν παραμένοντος ουλαμού του συντάγματος των Κυνηγών. Ο κ. Κουφογιαννάκης ευθύς μετά την εις τον συνοικισμόν άφιξίν του, ήλθεν εις επικοινωνίαν μετά των υπαλλήλων της εποπτείας της Επιτροπής Αποκαταστάσεως και ιδιαιτέρως μετά του μηχανικού του συνοικισμού κ. Σούλη, δια τον καθορισμόν του μέρους εις το οποίον θα μετεφέροντο οι εξωσθησόμενοι εκ των οικημάτων πρόσφυγες.
Ο κ. Σούλης ανεκοίνωσεν εις τον ανθυπομοίραρχον κ. Κουφογιαννάκην ότι η Επιτροπή Αποκαταστάσεως ώρισεν ως τόπον εγκαταστάσεως των προσφύγων 140 παραπήγματα, άτινα έχουσιν ανεγερθή εις τον συνοικισμόν Συγγρού προς τούτο.
Κατόπιν της ανακοινώσεως ταύτης ο κ. Κουφογιαννάκης, τεθείς επί κεφαλής ουλαμού των Κυνηγών, και συνοδευόμενος υπό του κ. Σούλη μετέβη εις τα υπό των προσφύγων καταληφθέντα οικήματα, και εκάλεσεν αυτούς όπως τα εγκαταλείψουν αμέσως.
Οι πρόσφυγες όμως άμα τη εμφανίσει της στρατιωτικής δυνάμεως, ήρχισαν να διαμαρτύρωνται, δηλούντες ότι δεν θα εγκαταλείψουν τας οικίας, προ οιασδήποτε βίας. Ο κ. Κουφογιαννάκης, αφού εξήντλησεν όλα τα μέσα, ηναγκάσθη τότε να διατάξη την βιαίαν έξωσιν, ήτις και ήρχισεν αμέσως. Οι Κυνηγοί εισελθόντες εις τα οικήματα εξεδίωκον τους ενοίκους ρίπτοντες εις την οδόν τα διάφορα έπιπλα και σκεύη άτινα μάλιστα εθραύοντο. Αι διαμαρτυρίαι των προσφύγων εγένοντο εντονώτεραι τότε. Οι πρόσφυγες συγκεντρωθέντες προ των εκκενουμένων οικιών εξετράπησαν εις ύβρεις κατά της Κυβερνήσεως, της Επιτροπής Αποκαταστήσεως και του σώματος των αξιωματικών, αποκαλούντες τους τελευταίους τούτους «χαραμοφάηδες».
Ο επί κεφαλής ανθυπομοίραρχος, οργισθείς τότε, διέταξε να συλλάβουν τους υβρίζοντας και τας υβριζούσας και να τας οδηγήσουν εις το αστυνομικόν τμήμα. Πράγματι, οι Κυνηγοί συλλαβόντες περί τας 15 γυναίκας τας μετέφερον εις το τμήμα και τας ενέκλεισαν εις το κρατητήριον. Οι πρόσφυγες, κατόπιν τούτου, εξηγέρθησαν, επιτεθέντες κατά των Κυνηγών δια λίθων και ξύλων. Ο επί κεφαλής αξιωματικός διέταξε τους Κυνηγούς, όπως γεμίσουν τα όπλα των, και επιβάλουν πάση θυσία την τάξιν. Οι Κυνηγοί τεθέντες επί το έργον, άλλους έδερον, άλλους εκτύπων δια των υποκοπάνων και άλλους συνελάμβαναν, χωρίς όμως και να δυνηθούν ν' αποκαταστήσουν την τάξιν. Οι πρόσφυγες, αντιληφθέντες εν τω μεταξύ τον μηχανικόν της Επιτροπής Αποκαταστάσεως κ. Σούλην, επετέθησαν εναντίον του, ξυλοκοπήσαντες αυτόν ανηλεώς. Εκ της συμπλοκής μεταξύ προσφύγων και στρατιωτών ετραυματίσθησαν βαρέως η πρόσφυξ Καλλιόπη Κουφομιχάλη, ήτις ως εκ των κακώσεων απέβαλε, και ελαφρώς εις διάφορα μέρη του σώματος, αι Χρύσα Λεάνδρου, Αργυρώ Χριστοφόρου, Αφροδίτη Βαλίδη, Κατίνα Χίντζογλου, Μαριάνθη Κωνσταντινίδου, Ελένη Σιμονίδου και Γεωρ. Βιτσίνης σιδηροδρομικός υπάλληλος. Επίσης ετραυματίσθησαν ελαφρώς περί τους 15 παίδες, οίτινες προσεπάθουν να περιθάλψουν τας τραυματισθείσας μητέρας των ή αδελφάς των. Μετά πολλάς δε τέλος προσπαθείας οι κυνηγοί κατώρθωσαν ν' αποκαταστήσουν την τάξιν.
Μετά την αποκατάστασιν της τάξεως ο ανθυπομοίραρχος κ. Κουφογιαννάκης επιτάξας πέντε φορτηγά αυτοκίνητα, εφόρτωσε τα έπιπλα 8 προσφυγικών οικογενειών, ίνα μεταφερθούν εις τα παραπήγματα του συνοικισμού Συγγρού.
Τα αυτοκίνητα μεταβάντα εκεί δεν κατώρθωσαν να εκφορτώσουν τα έπιπλα, καθόσον ημποδίσθησαν υπό άλλων προσφύγων, οι οποίοι προ ολίγων μόλις ωρών είχον καταλάβει τα παραπήγματα ταύτα. Ένεκα τούτου τα αυτοκίνητα επέστρεψαν εις τον συνοικισμόν Βύρωνος όπου όμως απηγορεύθη πάλιν υπό της αστυνομικής δυνάμεως η εκφόρτωσις των επίπλων.
Εν τω μεταξύ, διαταγή του κ. Κουφογιαννάκη, είχον ανασταλή εις τον συνοικισμόν Βύρωνος αι υπόλοιποι εξώσεις μέχρι ου επιτευχθή η απελευθέρωσις των εις τον συνοικισμόν Συγγρού καταληφθέντων παραπηγμάτων.
Την ευθύνην δια τας σκηνάς, τόσον οι πρόσφυγες, όσον και ο επί κεφαλής ανθυπομοίραρχος, αποδίδουν εις την Επιτροπήν Αποκαταστάσεως και ιδιαιτέρως εις τον μηχανικόν κ. Σούλην, όστις, ενώ εγνώριζεν ότι τα παραπήγματα εις τα οποία επρόκειτο να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες είχον καταληφθή υπό άλλων προσφύγων, επέμεινε παρά τη Επιτροπή Αποκαταστάσεως να αρχίσουν αι εξώσεις εις τον συνοικισμόν Βύρωνος.
Συνεπεία των σκηνών, ανεστάλησαν αι εξώσεις και εκ των οικιών των άλλων συνοικισμών.

• 1913-1922
• 1923-1939
• Αποκατάσταση / εγκατάσταση
• Αστική Αποκατάσταση
• Κακουχίες προσφύγων
• Κρατικές πολιτικές