Άρθρο του Σίμου Ιωνά αναφορικά με πρόσφυγες της Βορείου Ηπείρου, εφ. Εμπρός, 29/6/1914

1913-1922

Άρθρο του Σίμου Ιωνά αναφορικά με πρόσφυγες της Βορείου Ηπείρου, εφ. Εμπρός, 29/6/1914

Μετά την νίκη στο Μπιζάνι και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο ελληνικός στρατός συνέχισε την προέλασή του προς τα βόρεια, σε περιοχές της σημερινής Αλβανίας. Η έκβαση αυτή του πολέμου πυροδότησε στους τοπικούς πληθυσμούς ένα ισχυρό ρεύμα υπέρ της Ένωσης με το ελληνικό κράτος που, εντούτοις, μερικώς μόνο και παροδικά ικανοποιήθηκε με την ανακήρυξη της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου, υπό τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο. Η αυτονομία της Βορείου Ηπείρου, επανατροφοδότησε απελευθερωτικά κινήματα από χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής, που οργανώθηκαν σε τοπικές ένοπλες ομάδες, με την ονομασία «Ιεροί Λόχοι». Τα σώματα αυτά, κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαΐου 1914, σε μία προσπάθεια προέλασης και κινητοποίησης και άλλων χριστιανικών πληθυσμών, συγκρούστηκαν αλλεπάλληλα με τις δυνάμεις της αλβανικής χωροφυλακής. Οι συγκρούσεις εκτυλίχθηκαν σε ένα ιδιαίτερα οξύ πεδίο έντασης, συνέπεια της ελλιπούς τήρησης του Πρωτοκόλλου της Κέρκυρας (4 / 17 Μαΐου 1914) και των συνθηκών για τους Βορειοηπειρώτες από το αλβανικό κράτος, σε συνεργασία κατά περιπτώσεις με τουρκικές δυνάμεις. Αυτό το πολεμικό υπόβαθρο και οι διώξεις από την αλβανική χωροφυλακή, πυροδότησαν κύμα Βορειοηπειρωτών προσφύγων προς περιοχές του ελληνικού κράτους. Στο δημοσίευμα που ακολουθεί ο αρθρογράφος Σίμος Ιωνάς περιγράφει με λεπτομέρειες μετά από αυτοψία τις θλιβερές συνθήκες προσωρινής εγκατάστασης προσφύγων στην περιοχή του χωριού Αρίνιστα (σημ. Κτίσματα) στην περιοχή των Ιωαννίνων, στα σύνορα με την Αλβανία. Αναφέρεται με δραματικό τόνο τόσο στις ελλείψεις όσο και στις προσπάθειες ανακούφισης των προσφύγων από φιλανθρωπικές οργανώσεις και συλλόγους γυναικών.

ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ.ΦΡΙΚΙΑΣΤΙΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ
ΙΔΙΑΙΤ. ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ «ΕΜΠΡΟΣ»

ΙΩΑΝΝΙΝΑ, 26 Ιουνίου 1914

Εις την περιφέρειαν της κώμης Αρίνιστας κειμένης επί γραφικωτάτου λόφου εις το μέσον της από Ιωαννίνων εις Αργυρόκαστρον οδού, είνε κατηυλισμένοι ακόμη επί στρατιωτικών σκηνών, περί τας δύο χιλιάδας πρόσφυγες, θύματα των τελευταίων Τουρκαλβανικών επιδρομών. Γυναίκες, γέροντες, παιδία, πάντες ενδεδυμένοι ράκη και ανυπόδητοι οι πλείστοι είνε εκτεθειμένοι εις τον καυστικόν ήλιον την ημέραν, την δε νύκτα εις την παγεράν υγρασίαν και έχουν αντί κλίνης το κρυερόν του εδάφους χώμα, τρέφονται δε με χόρτα και λάχανα και με τον ξηρόν άρτον, τον οποίον αποστέλλει καθ’ εκάστην δια φορτηγών αμαξών η αξία παντός επαίνου επί της περιθάλψεως των προσφύγων επιτροπή νυχθημερόν εργαζομένη. Και όμως τα δυστυχή ταύτα πλάσματα κατώκουν προ μικρού εις οικίας, ήσαν εργατικοί και φιλήσυχοι πολίται, καλοί οικογενειάρχαι και καλοί νοικοκυραίοι. Εις τους γυμνούς λοιπόν τούτους και ριγώντας εκ του ψύχους πρόσφυγες, ο όμιλος των δεσποινίδων Ιωαννίνων, όστις πολυτίμους προσέφερεν υπηρεσίας• εις τον Ηπειρωτικόν αγώνα αθορύβως και ανευ εξεζητημένων διαφημίσεων, απέστειλε προχθές επιτροπήν, ίνα ιδίαις χερσί διανείμη πανιά και υφάσματα, δι’ ων τα θύματα της Τουρκαλβανικής θηριωδίας να καλύψουν τα γυμνά και κατάξηρα μέλη των. Παρακολουθήσας την επιτροπήν είδα το πένθιμον δράμα μυρμηγκιάς ανθρώπων τους οποίους ανάλγητος Διπλωματία και ασύνετος πολιτική κατέστησαν ανέστιους και πλάνητας, εις τους οποίους αι ευγενείς των Ιωαννίνων δεσποινίδες, ιδρώτι περιρρεόμεναι διένειμον από πρωΐας μέχρι δείλης, τα ελέη της Ελληνικής φιλανθρωπίας με τας αδράς αυτών χείρας. Είδα την δυστυχίαν και την αθλιότητα προσωποποιημένην εις τα δυστυχή αυτά πλάσματα. Τα είδα όλα αυτά και έκλαυσα• έκλαυσα με πικρά δάκρυα και κατηράσθην τους αιτίους της συμφοράς. Οσονδήποτε και αν είνε κανείς τεθωρακισμένος με στωικήν απάθειαν, οσονδήποτε και αν έχη σιδηράν καρδίαν, δεν δύναται να ατενίση τα δυστυχή ταύτα πλάσματα- εις το πρόσωπον των οποίων είνε εζωγραφισμέναι πάσαι αι κακουχίαι – χωρίς να εγερθή εν τη καρδία του αίσθημα λύπης, και να μη καταληφθή υπό ιεράς αγανακτήσεως εναντίον των δημιουργών της τοιαύτης καταστάσεως. Οι λόφοι της Αρίνιστας εφ’ ών είνε κατηυλισμένοι οι πρόσφυγες είνε ακόμη καταπράσινοι και κατάφυτοι δένδρων. Κάτωθι αυτών εκτείνεται υπέροχος η κοιλάς του Δρίνου• εις τας πέριξ λοφοσειράς είνε εκτισμένοι μικροί συνοικισμοί χωρίων, αναφαινομένων εν μέσω των δασών ως φωλέαι χελιδόνων. Οποία όμως αντίθεσις μεταξύ των θαυμασίων έργων της φύσεως και των κτηνωδών πράξεων του ανθρώπου. Ο οδοιπόρος δεν δύναται να αισθανθή την μαγείαν της φύσεως, προς της εκτυλισσομένης ανθρωπίνου συμφοράς. Εμείναμεν ολόκληρον την ημέραν υποκάτω προχείρου καλύβης εκ κλάδων την οποίαν έπηξαν οι επί της διανομής του άρτου των προσφύγων υπάλληλοι, ενώ αι δεσποινίδες διένειμον πανία και υφάσματα εις τους πρόσφυγας αναμένοντας υπό τας ακτίνας φλέγοντος ηλίου έως είη σειρά των. Το εσπέρας επανήλθομεν εις την πόλιν συναποκομίζοντες τον οίκτον και τα δάκρυα εν τη καρδία μας, ενώ τα ώτα μας εβόμβουν εκ των ευχών ή καταρών των θυμάτων.
ΣΙΜΩΝ ΙΩΝΑΣ

• 1913-1922
• Ιδιωτική / διεθνής αρωγή
• Κακουχίες προσφύγων
• Προσλήψεις / μνήμη / στερεότυπα
• Σχέσεις γηγενών-προσφύγων