Απόσπασμα από έκδοση του Υπουργείου Περιθάλψεως αναφορικά με την χορήγηση οικονομικών βοηθημάτων, 1920
6th August 2019
Νόμος έγκρισης πιστώσεων για επισκευή οικημάτων Λαυρίου για στέγαση πολιτικών προσφύγων, 1952
6th August 2019
1913-1922

Κοινοποίηση Απόφασης περί Στρατολόγησης προσφύγων, 1918

Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου δημιουργείται ένα νέο προσφυγικό ρεύμα προς την Ελλάδα. Στο ρεύμα αυτό περιλαμβάνονταν και πολλοί ομογενείς που υφίσταντο διώξεις και πιέσεις από τις οθωμανικές αρχές. Οι ροές προέρχονταν από διάφορες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με επίκεντρο την Ανατολική Θράκη και δυτική Μικρά Ασία. Οι νέοι πρόσφυγες ήλθαν να προστεθούν στους προσφυγικούς πληθυσμούς από την Ανατολική Ρωμυλία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, για τους οποίους είχε αρχίσει να υλοποιείται ένα πρόγραμμα εποικισμού, κυρίως στην περιοχή της Μακεδονίας. Το ελληνικό κράτος, στην προσπάθειά του να στρατολογήσει μεγάλο μέρος των νεαρών ανδρών προσφύγων για να αυξήσει την πολεμική του ετοιμότητα εν όψει των σχεδίων επέκτασης των συνόρων της χώρας, παρέβλεψε σε κάποιες περιπτώσεις το ζήτημα της ξένης ιθαγένειας των προσφύγων. Έτσι, ενώ εξαίρεσε της στρατολόγησης τους ομογενείς Οθωμανούς υπηκόους που είχαν εγκατασταθεί παλαιότερα στην Ελλάδα καθώς και όσους προέρχονταν από περιοχές στις οποίες δεν είχαν συμβεί διώξεις, επιδίωξε να στρατολογήσει όσους είχαν καταφύγει στην Ελλάδα ως πρόσφυγες και είχαν δεχθεί κρατική αρωγή, δηλαδή τις φτωχότερες ομάδες μεταξύ τους. Την απόφαση αυτή ανέλαβαν οι νομάρχες να την κοινοποιήσουν στις περιοχές με παρουσία προσφυγικού στοιχείου, όπως λ.χ. η Λέσβος.

Βασίλειον της Ελλάδος
Νομαρχία Λέσβου
Εν Μυτιλήνη τη 13 Αυγούστου 1918
Αριθ. πρωτ 7671.

Προς τους κ. κ. Υ/διοικητάς Νομού, Δήμαρχον Μυτιλήνης και δι' αυτών Κοινοτικάς Αρχάς, Διευθυντήν Γραφείου Περιθάλψεως Προσφύγων, Πρόεδρον Παμμικρασιατικής και Θρακικής Ενώσεως, Προσφυγικόν Κέντρον.

Κοινοποιούντες κατωτέρω τας υπ' αριθ. 18042 και 21031 εγκυκλίους διαταγάς του Υπουργείου των Εσωτερικών, παρακαλούμεν όπως δοθή εις αυτάς πλήρης δημοσιότης, όπως λάβωσι γνώσιν οι ενδιαφερόμενοι.
Ο
Νομάρχης Λέσβου
Κ. Φιλιππίδης

Αριθ. 18042
Νομάρχας Κράτους και Στρατολογικά Γραφεία

Εν σχέσει προς τα στρατολογικάς υποχρεώσεις των προσφύγων ομογενών και τα εκ τούτων γεννόμενα ζητήματα ανακοινούμεν υμίν ότι εν Υπουργικώ Συμβουλίω καθωρίσθησαν τα του θέματος τούτου ως εξής:
1) Οι κεκτημένοι νοφούσιον πιστοποιητικόν Οθωμανικής Ιθαγενείας και ορμώμενοι εκ τμημάτων Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εν οις δεν διενεργήθη διωγμός, ως εν Κων/πόλει και εν τη πόλει της Σμύρνης απαλλάσσονται εν Ελλάδι των στρατιωτικών υποχρεώσεων. Την γνησιότητα του νοφουσίου οφείλει επισταμένως να ελέγχη η μέλλουσα να κρίνη και εξετάση περί της Ιθαγενείας του κατέχοντος τούτο διοικητική Αρχή, δυναμένη εν περιπτώσει αμφιβολιών να προσφεύγη εις οιαδήποτε πρόσφορα μέσα προς μόρφωσιν ασφαλούς γνώμης. Ο τοιούτος έλεγχος θεωρείται απαραίτητος, διότι ο τρόπος της συντάξεως των νοφουσίων ευχερές παρέχει στάδιον εις πλαστοπροσωπείας.
2) Εις την αυτήν κατηγορίαν υπάγονται και οι καταγόμενοι εξ οιουδήποτε τμήματος της Αυτοκρατορίας κεκτημένοι νοφούσιον και εγκατασταθέντες εν τω ελευθέρω βασιλείω προ της ενάρξεως του εν Τουρκία κατά των ομογενών διωγμού. Η τοιαύτη εγκατάστασις αποτελεί στοιχείον απαραίτητον, η δε απόδειξις αυτού αποτελεί ζήτημα πραγματικόν, αφιέμενον εις την κρίσιν των Διοικητικών αρχών, αίτινες προς μόρφωσιν γνώμης δύνανται να δεχθώσιν εγγράφους καταθέσεις τεσσάρων τουλάχιστον αξιοπίστων μαρτύρων.
3) Πλην των κατηγοριών τούτων άπαντες οι λοιποί πρόσφυγες οι τυχόντες περιθάλψεως υπό του Κράτους, ανεξαρτήτων του αν μεταγενεστέρως ευρόντες εργασίαν έπαυσαν περιθαλπόμενοι, υπέχουσι στρατιωτικήν υποχρέωσιν. Το γεγονός δηλονότι παροχής περιθάλψεως υπό του Κράτους και ανεξαρτήτως προς πάσαν ως άνω περίπτωσιν, αποτελεί ασφαλές κριτήριον προς ύπαρξιν στρατιωτικών υποχρεώσεων.
Παρακαλούμεν δ' όπως τας εκάστοτε εμφανιζομένας υμίν περιπτώσεις περί τοιούτων ζητημάτων κανονίζητε κατά τον ως άνω εκτεθειμένον τρόπον.
Οι Υπουργοί
Επί των Εσωτερικών Επί των Στρατιωτικών
Κ. Δ. Ρακτιβάν Α. Γρίβας


Αριθ. 21031
Εις επεξήγησιν και συμπλήρωσιν των δια της υπ' αριθ. 18042 από 30 Ιουνίου 1913 κοινής υμών εγκυκλίου χορηγουμένων οδηγιών ως προς την στρατολογίαν των προσφύγων ανακοινούμεν ότι εις την υποχρεωτικήν στρατολογίαν υπόκεινται πάντες οι συνεπεία των εν Τουρκία διωγμών προσφυγόντες εις την Ελλάδα και ως τοιούτοι τυχόντες οιασδήποτε περιθάλψεως υπό του ημετέρου Κράτους, της οποίας έτυχον αναμφισβητήτως πάντες ανεξαιρέτως οι κατά τους ειρημένους διωγμούς προσφυγόντες, αδιαφόρως δε της διαρκείας της παρασχεθείσης περιθάλψεως και εάν μετέπειτα εξ οιουδήποτε λόγου έπαυσαν περιθαλπόμενοι.
Εξαιρούνται δε της στρατιωτικής υποχρεώσεως μόνο οι εγκαταστάντες εις την Ελλάδα προ των διωγμών ή προερχόμενοι εκ τμημάτων της Τουρκίας, εν οις δεν ενεργήθη διωγμός, οι πιστοποιούντες υπευθύνως την οθωμανικήν αυτών υπηκοότητα δια του κατά την Τουρκικήν νομοθεσίαν ωρισμένου επί τούτω νοφουσίω, το οποίον οι μεταναστεύσαντες εκουσίως όφειλον να φέρωσι μεθ' εαυτών, (εν ω δια τους διωχθέντας τούτο ήτο βεβαίως φυσικώς αδύνατον υπό τας συνθήκας καθ' ας έφυγον). Των νοφουσίων δε τούτων ή πιστοποιητικών πρέπει να γίνητε και η προσήκουσα εξέλεγξις κατά τα εν τη υπ' αριθ. 28042 εγκυκλίω ημών οριζόμενα.
Παρακαλούμεν ίνα καταστήσητε τα ανωτέρω γνωστά ευρέως προς γνώσιν των ενδιαφερομένων.
Οι Υπουργοί
Επί των Εσωτερικών Επί των Στρατιωτικών
Κ. Δ. Ρακτιβάν Α. Γρίβας


Στοιχεία Δημιουργίας
Νομαρχία Λέσβου
Οι πρόσφυγες και το ζήτημα αυτών. Ηλιόπουλος, Ηλίας
13-08-1918
Μυτιλήνη
Θεματική Ενότητα
709

Τόποι μετακινήσεων προσφύγων