Μαρτυρίες των προσφύγων της Κύπρου Μιχάλη Μιχαήλ, Κώστα Κωνσταντίνου, Σάββα Αριστοδήμου

1950-1989

Μαρτυρίες των προσφύγων της Κύπρου Μιχάλη Μιχαήλ, Κώστα Κωνσταντίνου, Σάββα Αριστοδήμου

Το καλοκαίρι του 1974 τα τουρκικά στρατεύματα πραγματοποίησαν πολεμικές επιθέσεις στην Κύπρο, καταλαμβάνοντας μέρος του νησιού και φτάνοντας μέχρι τη Λευκωσία. Είχε προηγηθεί στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της κυβέρνησης Μακαρίου με τη στήριξη της Χούντας στην Ελλάδα. Η εισβολή οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες ελληνοκύπριους στην προσφυγιά. Στα τέλη Αυγούστου του 1974, πηγές του ΟΗΕ τους ανέβαζαν σε 230.000. Το ελληνικό κράτος και οι πολίτες συνέδραμαν τους πρόσφυγες, στέλνοντας χρήματα, είδη ρουχισμού, τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Ηλείας και Ωλένης ιδιαίτερη μέριμνα αναπτύχθηκε για 400 περίπου παιδιά που τον Σεπτέμβριο του 1974 ταξίδευσαν ασυνόδευτα με πλοίο μέχρι τον Πειραιά, κι από εκεί μεταφέρθηκαν οδικώς στην Ηλεία, όπου φιλοξενήθηκαν από οικογένειες και άλλες δομές για έναν χρόνο. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, αποκλειστικός συνοδός της αποστολής υπήρξε ο Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης της Επαρχίας Αμμοχώστου Χριστάκης Χριστοδουλίδης.
Εδώ παρατίθεται η απομαγνητοφώνηση μαρτυριών των Μιχάλη Μιχαήλ, Κώστα Κωνσταντίνου, Σάββα Αριστοδήμου, που τότε ως παιδιά είχαν πραγματοποιήσει το ταξίδι προς την Ελλάδα. Περιγράφεται τόσο η διαδικασία της επιβίβασης και του ταξιδιού, όσο και η υποδοχή και οι πρώτες εντυπώσεις από τη διαδρομή που ακολούθησαν μέχρι να φτάσουν στην Ηλεία. Η συναισθηματική φόρτιση των αφηγητών, καθώς ανακαλούν στη μνήμη τους στιγμές που αναμφίβολα τους έχουν σημαδέψει, είναι έντονη.
Η απομαγνητοφώνηση έγινε από βίντεο του Οδυσσέα Χρίστου, στο οποίο ακούγονται αποσπάσματα από τις μαρτυρίες των παιδιών από την εκπομπή του ΡΙΚ «Από μέρα σε μέρα».

«Τα 415 προσφυγόπουλα του 1974»

Αφηγητής: Μιχάλης Μιχαήλ [0:16-0:59]
«Ο μητροπολίτης Ηλείας τότε -ο Αθανάσιος- έστειλε μία επιστολή στο Υπουργείο Παιδείας με την οποίαν ζητούσε αν ήταν δυνατόν να φιλοξενηθούν στο νομό περίπου 500 παιδιά. Και μια συγκεκριμένη μέρα στα μέσα του Σεπτέμβρη βρεθήκαμε στο λιμάνι της Λεμεσού, χωρίς γονείς, μόνοι μας, με ό,τι αποσκευές είχεν ο καθένας, διότι ήμασταν όλοι προσφυγόπουλα -από έξι χρονών μέχρι δεκαεφτά- κάποια παιδάκια ήρθαν μ' ένα [:φακιόλι;] πού 'χαν μέσα ένα παντελονάκι ας πούμε. Μας έβαλαν στο πλοίο και κατευθυνθήκαμε προς άγνωστην κατεύθυνση»

Αφηγητής: Κώστας Κωνσταντίνου [1:00-2:08]
«Ήμασταν πληγωμένοι από την εισβολή, ήμασταν παιδιά τα οποία είχαν ξεριζωθεί. Είχαμε έρθει από μίαν Κύπρο στην οποία μας είχαν απειλήσει, κινδύνεψεν η ζωή μας, είχαμεν χάσει συγγενείς, φίλους... Θυμάμαι, όταν βγαίναμε πάνω στο καράβι μάς μετρούσαν. Βρήκαν τρία διαφορετικά νούμερα. Δηλαδή, δεν ήξεραν καν -οι κρατικές υπηρεσίες, κανείς αρμόδιος- δεν ήξεραν πόσοι ακριβώς είμαστε, πόσοι ακριβώς φύγαμε. Και μιλούμε για παιδιά τα οποία ήταν 6 χρονών, 8 χρονών, 10 χρονών. Ας σκεφτεί ο καθένας που έχει παιδί 6 χρονών, 8 χρονών, αν θα το ‘βαζε σε ένα καράβι, ασυνόδευτο… Αυτό δείχνει και τι; Την τραγικότητα των στιγμών. Ήμαστε στην ουσίαν ασυνόδευτοι. Θυμάμαι ότι περνούσαν από πάνω τα τουρκικά αεροπλάνα και στην αρχήν μας έβαζαν κάτω στο αμπάρι, μέχρι που κάποιος είπεν ότι ‘βγάλτε τους πάνω να δούνε ότι είναι παιδιά να μην τα χτυπήσουν, βομβαρδίσουν’»

Αφηγητής: Σάββας Αριστοδήμου [2:09-2:25]
«Ήτανε μια τρομαχτική εμπειρία. Ήμασταν ασυνόδευτοι, αλλά επηγαίναμε κάπου που νοιώθαμεν ασφάλεια. Δεν νοιώθαμε ότι πάμε κάπου... ξένα. Δεν είχαμε γονείς μαζί μας»

Αφηγητής: Μιχάλης Μιχαήλ [2:26-3:20]
«Φτάσαμε στο λιμάνι του Πειραιά, μας περίμεναν λεωφορεία, μπήκαμε μέσα κι ήταν μια μεγάλη ουρά από λεωφορεία και ξεκίνησε το οδοιπορικό προς τον Πύργο Ηλείας. Σε κάθε χωριό του νομού -την ώρα που μπαίναν τα λεωφορεία μέσα στο χωριό- χτυπούσαν οι καμπάνες, μαζευόταν ο κόσμος εκεί... κλάματα, φωνές, αγκάλιαζαν, έμπαιναν μέσ' στα λεωφορεία [...] μας φόρτωσαν μπισκότα, σοκολάτες, ό,τι μπορεί να φανταστεί κάποιος, κι αυτό έγινε σε όλα τα χωριά που βρήκαμε στο δρόμο μας, μέχρι που φτάσαμε στο οικοτροφείο Φιλοθέη στη Μητρόπολη».

• 1950-1989
• Ιδιωτική / διεθνής αρωγή
• Μετακίνηση
• Μέτρα για παιδιά / νέους
• Πρόσφυγες Κύπρου