Απόσπασμα από την έκδοση “Η εν Αλεξανδρεία Πανηπειρωτική Αδελφότης” αναφορικά με την περίθαλψη προσφύγων Βορείου Ηπείρου

1940-1949

Απόσπασμα από την έκδοση “Η εν Αλεξανδρεία Πανηπειρωτική Αδελφότης” αναφορικά με την περίθαλψη προσφύγων Βορείου Ηπείρου

Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και το μεταπολεμικό διεθνές πλαίσιο σηματοδοτούν ένα σημείο-ορόσημο για την αναζωπύρωση του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος. Για τους Βορειοηπειρώτες, κατά τον όρο που χρησιμοποιήθηκε την εποχή εκείνη, η λήξη του πολέμου, το κομμουνιστικό καθεστώς που επικράτησε στην Αλβανία και η θέση της Ελλάδας ανάμεσα στις συμμαχικές δυνάμεις, ερμηνεύονταν ως μία ευκαιρία διεθνοποίησης στο πλαίσιο και του εντεινόμενου αντικομμουνισμού των δυτικών συμμάχων και οριστικής επίλυσης τους ζητήματος, το οποίο με διακυμάνσεις, απασχόλησε τις ελληνοαλβανικές σχέσεις από το 1914 κι εξής. Η ποθούμενη λύση ήταν η ένωση με το ελληνικό κράτος έστω και με επιθετικές ενέργειες κατάληψης εδαφών υπό την προστασία των συμμάχων. Για την προώθηση της απελευθέρωσης της «υπόδουλης αδελφής» Βορείου Ηπείρου και ένωσής της με την «μητέρα» Ελλάδα, οι Βορειοηπειρώτες προχώρησαν σε ενέργειες αυτό-οργάνωσης, συλλογικής διαμαρτυρίας καθώς και στην ενεργοποίηση ενός παγκόσμιου δικτύου συσσωματώσεων, που θα προωθούσε εντός Ελλάδας και σε διεθνή fora τους σκοπούς αυτούς. Κατά την περίοδο αυτή μία σειρά από ενώσεις, συλλόγους και αδελφότητες Ηπειρωτών (ο προσδιορισμός Ηπειρώτες και όχι Βορειοηπειρώτες αντικατοπτρίζει ίσως αυτή την ενωτική πρόσληψη) προχωρούν σε συστηματική επεξεργασία και προώθηση θέσεων γύρω από την επίλυση του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος, αλλά και στη συγκέντρωση χρημάτων για την αρωγή των Βορειοηπειρωτών προσφύγων που είχαν καταφύγει σε περιοχές του ελληνικού κράτους, διωκόμενοι ή υπό τον φόβο διώξεων από τις αλβανικές αρχές υπό τη διακυβέρνηση του Ενβέρ Χότζα. Η Κεντρική Επιτροπή Βορειοηπειρωτικού Αγώνος και τα κατά τόπους παραρτήματά της (ενδ. Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα, Κέρκυρα) ανέλαβαν το κύριο βάρος της δραστηριότητας αυτής, ενώ αρωγοί της υπήρξαν ανάλογου χαρακτήρα συσσωματώσεις εκτός συνόρων, όπως η Πανηπειρωτική Αδελφότης Αλεξανδρείας. Η αδελφότητα, λειτουργώντας ως συντονιστικό όργανο του Βορειοηπειρωτικού αγώνα στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή, ανέπτυξε πλούσια δράση τόσο για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μελών της γύρω από το ζήτημα, όσο και για την περίθαλψη προσφύγων σε περιοχές του ελληνικού κράτους με έντονη την προσφυγική παρουσία, όπως τα Ιωάννινα. Το απόσπασμα που παρατίθεται παρακάτω προέρχεται από την απολογιστική έκδοση "Η εν Αλεξανδρεία Πανηπειρωτική Αδελφότης" του έτους 1946. Στη βραχεία αυτή έκδοση παρατίθεται ο λόγος του προέδρου του Δ.Σ της αδελφότητας Ανδρέα Ζώτου κατά την 3η Φεβρουαρίου 1946, ενόψει της λήξης της θητείας του Δ.Σ. Ο Ζώτος αφού προχωρήσει σε μία επισταμένη χαρτογράφηση της συγκυρίας του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος, η οποία αναδίδει αυτό τον αέρα προσδοκιών και ελπίδων επίλυσης και συγχρόνως μία αίσθηση πικρίας για την βραδυπορία εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, παραθέτει τα πεπραγμένα της αδελφότητας αναφορικά με την περίθαλψη των προσφύγων που είχαν εγκατασταθεί στα Ιωάννινα. Το προσφυγικό ζήτημα ιεραρχείται υψηλά στις δράσεις της αδελφότητας, ωθώντας την να οργανώσει αποστολή στην Ελλάδα για αυτοψία. Η αφήγηση του Ζώτου που ακολουθεί, γίνεται σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο δεδομένου ότι ο ίδιος, μαζί με τον Νικ.[όλαο] Καλλιάφα, μετέβησαν από την Αλεξάνδρεια στην Ελλάδα για να καταγράψουν τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων συμπατριωτών τους. Ο λόγος του γλαφυρός και σε σημεία αυτοκριτικός -για όσα εκείνος και η αδελφότητα δεν μπόρεσαν να προσφέρουν για την περίθαλψη των μειονεκτούντων συμπατριωτών τους-, αποτυπώνει δυσάρεστες εικόνες κακουχίας, μνημονεύοντας ωστόσο την ανιδιοτελή ευαισθητοποίηση και αρωγή των απλών χωρικών της Ηπείρου.

[…] Από τας Αθήνας μετέβημεν, για την καλυτέραν εκπλήρωση της αποστολής μας και πιεζόμενοι από μιαν εσωτερική ανάγκην, εις Ήπειρον. Αι συγκοινωνιακές δυσκολίες και λόγω των καταστροφών εις τους δρόμους και λόγω του προώρου σκληρού χειμώνος, είναι μεγάλαι. Χιόνι, παντού χιόνι. Το ψύχος των Ιωαννίνων είναι ονομαστόν και εις Ιωάννινα υποχρεούνται δυστυχώς να περάσουν τον χειμώνα των 4.000 προσφύγων που προέρχονται κυρίως από το Νομό Αργυροκάστρου. Η επαφή με τους πρόσφυγας αυτούς, μαζί με τη λύπη που προκαλεί, γεννά συγχρόνως ένα αίσθημα διαμαρτυρίας και μαζί ένα πλήθος ερωτημάτων. Η κατάστασή των, τόσον από απόψεως στεγάσεως, όσον και από απόψεως ρουχισμού, υποδήσεως και διατροφής είναι αθλία. Εγκατεστημένοι κατά τον πλεόν πρόχειρον τρόπον μέσα σε κτίρια μισοερειπωμένα από τους βομβαρδισμούς, σχεδόν χωρίς παραθυρόφυλλα, πάντοτε χωρίς θέρμανση, χωρίς κανένα κλινοσκέπασμα, ρακένδυτοι και ανυπόδυτοι, περνούν τας νύκτας του σκληρού χειμώνος των Ιωαννίνων στριμωγμένοι ο ένας πλησίον του άλλου, για να ξυπνήσουν την επομένην και να ενδιαφερθούν πολύ ολιγώτερον για την απελπιστική των κατάσταση και πολύ περισσότερο για την καλύτερή των οργάνωση προς επιτυχίαν του μόνου των σκοπού, του κυρίου των ιδανικού, της επιστροφής των δηλαδή εις μίαν ελευθέραν Βόρειον Ήπειρον. Η Επιτροπή Αγώνος προσπαθεί να βελτιώση την κατάστασή των αυτή, που ενθυμίζει χωρίς καμμίαν υπερβολήν, εχθρικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Κάθε προσπάθεια όμως προσκρούει πρωτίστως εις το κύριο εμπόδιο, τη γενική ακαταστασία των Ελληνικών πραγμάτων και την Κυβερνητική αστάθεια. Εις ό,τι πάντως μας αφορούσε ως εκπροσώπους των Ηπειρωτών της Αιγύπτου, εκινήθημεν με ενδιαφέρον για την αγοράν κυρίως κλινοσκεπασμάτων. Δυστυχώς όμως ελάχιστα επιτύχομεν και ανά πάσαν στιγμήν διερωτώμεθα, αν είναι όντως τόσο δύσκολο να τύχουν μικράς έστω περιθάλψεως μερικαί χιλιάδες ηρώων προσφύγων καθ’ ήν στιγμήν στρατοί ολόκληροι δύνανται από της μιας ημέρας εις την άλλην να τραφούν και να ενδυθούν. Μας ελέχθη ότι τελευταίως τα πράγματα ήρχισαν βελτιούμενα. Είθε, διότι άλλως τίθεται πρόβλημα τάξεως ηθικής πιά. Η ενίσχυση της Κεντρικής Επιτροπής του Βορειοηπειρωτικού Αγώνος είναι χρέος μας, το πρώτο μας μέλημα δε είναι η αποστολή μέρους ακόμη εκ του Ταμείου της Αδελφότητός μας. Βορειοηπειρώται πρόσφυγες υπάρχουν επίσης και εις Κέρκυραν και εις άλλας πόλεις και χωρία της ελευθέρας Ηπείρου. Η κατάστασή των η ίδια παντού, αν και οι χωρικοί της ελευθέρας Ηπείρου εκδηλώνουν με κάθε έμπρακτο τρόπο την συμπάθειά των προς τους ατυχείς αδελφούς των της δούλης Ηπείρου. […]

Η εν Αλεξανδρεία Πανηπειρωτική Αδελφότης, Πανηπειρωτική Αδελφότης Αλεξάνδρειας, Αλεξάνδρεια, 1946, σσ. 17-18.

• 1940-1949
• Ιδιωτική / διεθνής αρωγή
• Κακουχίες προσφύγων
• Προσλήψεις / μνήμη / στερεότυπα
• Πρώτη υποδοχή / περίθαλψη
• Σχέσεις γηγενών-προσφύγων