Απόσπασμα από το πόρισμα του Σπ. Χασιώτη, Γνωμοδοτική Έκθεσις προς την Επιτροπή των προσφύγων Αγχιάλου, 1906

1834-1912

Απόσπασμα από το πόρισμα του Σπ. Χασιώτη, Γνωμοδοτική Έκθεσις προς την Επιτροπή των προσφύγων Αγχιάλου, 1906

Οι ομογενείς πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία και τη Βουλγαρία που αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Ελλάδα μετά τις επιθέσεις και τις διώξεις που υπέστησαν στα μέρη στα οποία ζούσαν, αποφασίστηκε να εγκατασταθούν στη Θεσσαλία, σε περιοχές αραιοκατοικημένες, όπου υπήρχαν δημόσιες γαίες. Προκειμένου να επιλεγεί το κατάλληλο σημείο προς εγκατάστασή τους, ο Σπυρίδων Χασιώτης (1862-1945) κλήθηκε, λόγω των γνώσεων και της εμπειρίας του, να το εντοπίσει.
Ο Σπ. Χασιώτης ήταν γεωπόνος. Υπήρξε ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Γεωργίας, διετέλεσε διευθυντής της Γεωργικής Σχολής Τίρυνθας, ενώ αργότερα υπήρξε ο πρώτος διευθυντής της Ανώτατης Γεωπονικής Σχολής που ίδρυσε το 1920 ο Ελ. Βενιζέλος. Ήταν ιδρυτής του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος και εξελέγη βουλευτής Ιωαννίνων (1926-1928) και αργότερα γερουσιαστής (1929-1935). Ως εμπειρογνώμων, ο Σπύρος Χασιώτης κλήθηκε το 1906 να συνεργαστεί με την επιτροπή που είχε συγκροτηθεί για να μελετήσει το θέμα της αποκατάστασης των προσφύγων από την Αγχίαλο της Ανατολικής Ρωμυλίας. Στο πόρισμά του υποδεικνύει τον τόπο τον οποίο θεωρεί κατάλληλο για τον εποικισμό των προσφύγων και εκθέτει τις παραμέτρους που έλαβε υπόψη στην επιλογή του. Υποστηρίζει θερμά την εγκατάστασή τους και την παροχή κινήτρων για την άμεση αγροτική τους αποκατάσταση και μάλιστα θεωρεί ότι η επιτυχία του εγχειρήματος θα έχει ύψιστη εθνική σημασία, πέρα από το το γεγονός ότι θα αναζωογονήσει περιοχές της Θεσσαλίας που είναι αραιοκατοικημένες και δεν καλλιεργούνται επαρκώς. Καταλήγει, ωστόσο, με την επισήμανση ότι τα σχέδια για να ευοδωθούν απαιτούν τα απαραίτητα κεφάλαια.

Γνωμοδοτική έκθεσις προς την επιτροπήν των εξ Αγχιάλου προσφύγων

Λαβών διαταγήν του υπουργείου επί των Εσωτερικών, όπως ακολουθήσω υμάς εις Θεσσαλίαν, εξετάσω τας γαίας και υποδείξω το κατάλληλον μέρος προς εγκατάστασιν των εξ Αγχιάλου προσφύγων εξετέλεσα την εντολήν ταύτην και εκθέτω υμίν το πόρισμα της εν Θεσσαλία ερεύνης μου, ως και τους όρους, υφ' ους τοιαύτη εγκατάστασις έσται δυνατή και ικανοποιητική δια τε το παρόν και το μέλλον τοιούτου αποικισμού.
Εν τη εκλογή του καταλλήλου τόπου έλαβον υπ' όψει τα εξής:
1) Το υγιεινόν του κλίματος.
2) Τοποθεσίαν μη αποτόμως διάφορον της εν Ανατολική Ρωμυλία καταστραφείσης Αγχιάλου και επομένως, ει δυνατόν, ουχί μακράν της θαλάσσης, ίνα υπάρχη στάδιον εργασίας δια τους Αγχιαλίτας και εν θαλασσίοις έργοις ιδία χάριν αλιείας, περί ην μετά τέχνης και εμπειρίας πολλοί των κατοίκων της Αγχιάλου ησχολούντο.
3) Την ύπαρξιν καλλιεργησίμου γης ικανής εκτάσεως, όπως δια της καλλιεργείας αυτής ζώσιν εν επαρκεία και προάγονται εν ευημερία οι εξ Αγχιάλου πρόσφυγες.
4) Έδαφος πρόσφορον δια ποικίλλην καλλιέργειαν και ει δυνατόν και κατάλληλον εν μέρει δια βαθμιαίαν φύτευσιν προσεχώς μικρών αμπέλων, αφού η αμπελουργία ήτο εκ των κυριωτέρων έργων των Αγχιαλιτών.
5) Τόπον βοσκήσιμον επαρκή χάριν των κτηνών ων η ύπαρξις και συντήρησις είνε συναφής πάντοτε προς την γεωργίαν.
6) Την ύπαρξιν εγγύς καυσοξύλων επαρκών δια τε το παρόν και το μέλλον του νέου συνοικισμού.
7) Την ύπαρξιν, ως οιόν τε εγγύτερον, λίθων δι' ευθηνάς οικοδομάς.
8) Την ύπαρξιν επαρκούς ύδατος καλής ποιότητος, ποσίμου δια τε τους κατοίκους και δια τα κτήνη αυτών καθ' όλας τας εποχάς του έτους και εφ' όσον είνε δυνατόν και δια μικράς έστω αρδεύσεις αγρών ή τουλάχιστον κήπων.
Και 9) Συγκοινωνίαν εύκολον.
Εκ των πληροφοριών, τας οποίας μοι εδώκατε, οι εξ Αγχίαλον πρόσφυγες ανέρχονται σήμερον εν Αθήναις εις 500 ως έγγιστα οικογενείας και ότι υπάρχουσι και περί τας 200 άλλας οικογενείας Αγχιαλιτών διαμενούσας εισέτι εν Βουλγαρία ή και αλλαχόσε, ως πρόσφυγες πλησίον συγγενών και φίλων ή διαμένουσιν εισέτι εις τα ολίγα ακόμη απομείναντα οικήματα της πυρποληθείσης πόλεως Αγχιάλου αισθανόμεναι και αι οικογένειαι αυταί την ανάγκην καταφυγής εις την Ελλάδα, ευθύς ως απαλλαγώσι της ποινικής καταδιώξεως εκ μέρους της βουλγαρικής Κυβερνήσεως, ήτις δια τα εν Αγχιάλω συμβάντα της αμύνης των Ελλήνων κατά των επιδρομέων, κρατεί πολλούς εκεί, δεσμεύσασα δι' εγγυήσεων χρηματικών υπερόγκων και τέλος ευθύς, ως δι' άλλους εξ αυτών αρθώσι τα κωλύματα της αμέσου εκ Βουλγαρίας αναχωρήσεως, ένθα κατά τας υμετέρας πληροφορίας δεν δύναται να παραμένωσιν, ει μη εκβουλγαριζόμενοι εν Σχολείοις και εν Εκκλησίαις Βουλγαρικαίς και απαρνούμενοι την Ελληνικήν γλώσσαν και την Ελληνικήν εθνότητα και την ιστορίαν αυτών. Ούτω πρόκειται περί εγκαταστάσεως εν Ελλάδι 700 οικογενειών ως έγγιστα εξ Αγχιάλου. Μοι εδηλώσατε δε ρητώς ότι δέον να έχω υπ' όψιν εν τη επί του προκειμένου μελέτη μου, ότι οι Αγχιαλίται επιθυμούσιν επιμόνως να μη διασπασθώσι και διασκορπισθώσι κατά τον νέον αποικισμόν, αλλά να αποτελέσωσι και εν τω νέω αποικισμώ ένα και μόνον, αδιαίρετον συνοικισμόν εν αγροτική πόλει, ήτις αποτελούσα ιδίαν κοινότητα κληθήσεται Νέα Αγχίαλος, προωρισμένη να συνεχίση την ζωήν και την πρόοδον της από μακρών αιώνων διατηρηθείσης πόλεως Αγχιάλου.

[...]

[σ. 15]
Ως βλέπετε, δεν ηθέλησα να παραστήσω τα πράγματα τόσον εύκολα, ίνα σας παράσχω προσωρινήν ευχαρίστησιν, αλλά προσεπάθησα καλώς ν' αναμετρήσω απάσας τας δυσκολίας και πάσας τας απαιτουμένας και απολύτως αναγκαίας δαπάνας της εγκαταστάσεως και της εργασίας, ίνα μη αποτύχη εξ ανεπαρκείας μέσων, εκ κακής εκλογής του τόπου και εκ κακώς εννοουμένης οικονομίας το μέγα αυτό έργον. Διότι αι συνέπειαι τοιαύτης αποτυχίας δεν θα είνε μόνον ολέθριαι δια τους πρόσφυγας, αλλ' εις τα καίρια επιβλαβής εις μέγιστα εθνικά συμφέροντα. Ενώ τουναντίον η επιτυχής των Αγχιαλιτών και των προσφύγων εν γένει εγκατάστασις και υπό εθνικήν και υπό οικονομικήν δια την χώραν ημών έποψιν θα αποβή λίαν επωφελής. Πολλοί Έλληνες συστηματικοί γεωργοί εκ Ρουμανίας και εκ Βουλγαρίας θα αγοράζωσιν εν μέλλοντι δι' ιδίων αυτών κεφαλαίων και δι' ιδίων αυτών κεφαλαίων θα καλλιεργώσι γαίας εν Θεσσαλία και αλλαχού της Ελλάδος, αφού πολλαί επαρχίαι ιδία εν Θεσσαλία αραιότατα κατοικούνται και επιπολαίως καλλιεργούνται μόνον δι' έλλειψιν κεφαλαίων, επομένως και χειρών.
Εγκατάστασις όμως γεωργική άνευ κεφαλαίων αναλόγων, όσα μετά πάσης εφικτής οικονομίας υπελόγισα εν τοις ανωτέρω, δεν είνε δυνατή έστω και αν δοθώσι δωρεάν γαίαι και οικήματα ακόμη.

Εν Τίρυνθι τη 14 Δεκεμβρίου 1906

Σπύρ. Χασιώτης
Διευθυντής του Γεωργικού Σταθμού Τίρυνθος


Σπύρος Χασιώτης, Γνωμοδοτική Έκθεσις προς την Επιτροπήν των εξ Αγχιάλου προσφύγων, Εκ του τυπογραφείου Π.Α. Πετράκου, Εν Αθήναις 1906, σσ. 1-2, 15

• 1834-1912
• Αγροτική αποκατάσταση
• Αποκατάσταση / εγκατάσταση
• Πρόσφυγες πολέμου