Εις τα σχολεία των Ποδαράδων
Μαθαίνουν ελληνικά αλλά μιλούν τούρκικα
Η έρευνα της «Εσπερινής»
Από την Κοκκινιά εις τους Ποδαράδες ή την Ν. Ιωνία, αν θέλετε, προς επίσκεψιν των σχολείων της. Ερωτώ έναν πιτσιρίκον, πού είναι τα σχολεία του συνοικισμού και μου δείχνει αορίστως προς το δεξιόν μέρος του συνοικισμού, πέραν της σιδηροδρομικής γραμμής, χωρίς άλλη προφορική οδηγία. Εννοώ ότι πρόκειται περί Τουρκοφώνου προσφυγόπαιδος και επιστρατεύω τα πέντε τούρκικα που γνωρίζω. Μπουρντά; Τον ερωτώ, δείχνοντάς του προς το απέναντι μέρος.
- Έβετ, εφεντημ.
- Αφερήμ! Και διευθύνομαι προς την υποδειχθείσαν διεύθυνσιν. Εις το μέσον ενός υψώματος διακρίνω δύο ξύλινα γερμανικά παραπήγματα και κάμνω την σκέψιν ότι αφού όλα τα γύρω οικήματα είνε λιθόκτιστα ή πλινθόκτιστα, τα ξύλινα παραπήγματα, θα είναι ασφαλώς τα σχολεία. Ως τόσο ερωτώ ένα γέροντα με βράκες που κατέβαινε από το ύψωμα:
- Αυτά είναι τα σχολεία των Ποδαράδων;
- Σαφράμπολι σχολεία είνε αυτά.
Σαφράμπολι; Τι είναι τούτο; Ας είναι! Εμένα με ενδιαφέρει να είναι σχολεία και ας είνε όχι Σαφράμπολι, αλλά δεν ξέρω κι’ εγώ τι.
Το σχολείον αρρένων Σαφραμπόλεως
Πλησιάζω εις το σχολείον, και ακούω τον χαρακτηριστικόν βόμβον του. Εις τον προθάλαμον καμιιά δεκαριά μαθηταί με κυττάζουν με περιέργεια. Τι να θέλη τάχα αυτός ο κύριος;
- Παιδιά, πού είνε ο κ. διευθυντής;
Τρέχουν όλα μαζύ, ανοίγουν την πόρτα μιάς αιθούσης παραδόσεως και αναγγέλουν εις τον κ. διευθυντήν ότι κάποιος τον ζητεί. Ο κ. Θεοδόσιος Ξενιούδης, βγαίνει εις τον μικρόν προθάλαμον, όπου του εξηγώ τον σκοπόν της επισκέψεώς μου.
- Τι ελλείψεις έχουμε; Αλλά είνε καταφανείς. Δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά. Το σχολείον μας είνε εξατάξιον με τριακόσιους είκοσι μαθητάς, οι οποίοι διδάσκονται μέσα σ’ αυτό το στενόχωρο παράπηγμα με τις τέσσαρες στενές και χαμηλές αίθουσές του.
- Αι οποίαι, προσθέτω, είνε τελείως ανθυγιειναί, και επικίνδυνοι δια την υγείαν των μαθητών.
- Επί παραδείγματι, η δεσποινίς Γρηγοριάδου έχει εις την τάξιν της, την τετάρτην, πενήντα τέσσαρας μαθητάς, σ’ αυτήν εδώ την αίθουσαν.
Και πράγματι, εις μίαν αίθουσαν διαστάσεων τεσσάρων επί τριών μέτρων, είνε στιβαγμένα πενήντα τέσσαρα παιδάκια, αναπνέοντα μίαν μολυσμένην ατμόσφαιραν, και στριμωγμένα κατά τρόπον απελπιστικόν εις τα θρανία των.
- Έχετε τουλάχιστον θρανία;
- Θρανία έχομεν. Εκείνο το οποίον δεν έχωμεν διόλου, είνε το νερό. Υποφέρουμε τρομερά από την έλλειψιν του νερού. Τα παιδάκια εις τα διαλείμματα, εξαπολύονται εις τα σπίτια των για να πιούν λίγο νερό, το καθάρισμα δε των αποχωρητηρίων γίνεται πλημμελές και κατά αραιά διαστήματα.
Εκτός όμως του νερού, έχομεν απόλυτον ανάγκην να περιμανδρώσωμεν το σχολείον. Η απαλλοτριωθείσα έκτασις δεν είνε αρκετή. Δυστυχώς όμως είνε ανοικτή και υποφέρομεν από τους αλητόπαιδας του συνοικισμού, οι οποίοι έρχονται από τα παράθυρα του σχολείου και ασχημονούν, βωμολοχούν και υβρίζουν.
- Τα σχολεία τα έκαμεν η Ε.Α.Π.;
- Όχι. Το υπουργείον Προνοίας επί υπουργίας του κ. Φιλάνδρου, προ της ανεγέρσεώς των δε, εστεγαζόμεθα εις την απέναντι αθλίαν παράγκαν, εις την οποίαν δεν είχαμε ούτε θρανία, ούτε σχεδόν στέγην. Όταν έβρεχε το μάθημα εγένετο υπό… ομβρέλλας! Ευτυχώς εδώ είμεθα καλά, αν και ήρχισε και εδώ η διαρροή της στέγης.[…]
Ανάγκη και άλλου παραπήγματος
Παρίσταται απόλυτος ανάγκη της ιδρύσεως ενός ακόμη παραπήγματος, δια την αραίωσιν των μαθητών. Δεν είναι δυνατόν εξ τάξεις, των οποίων ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται κάθε χρόνο, να στεγάζωνται εις ένα οίκημα κατάλληλον δια την στέγασιν μιάς μόνον οικογενείας.[…]
Εν συνόψει, το σχολείον έχει ανάγκην υδρεύσεως, επισκευής της στέγης, επεκτάσεως δια της ανεγέρσεως και νέου παραπήγματος, και μανδροτοιχώσεως.
Το σχολείον θηλέων
Ευχαριστώ τον κ. Ξενιούδην και διευθύνομαι εις το απέναντι σχολείον θηλέων, το οποίον διευθύνει η δεσποινίς Μαρία Παπαδάκη. Εδώ υπάρχουν αι αυταί με το σχολείον αρρένων ελλείψεις.[…] Εδώ υπάρχει όμως η πλέον ουσιώδης έλλειψις, η σχεδόν εγκληματική. Δεν υπάρχουν θρανία δια το νηπιαγωγείον. Θα μ’ ερωτήσετε τώρα πού κάθονται τα παιδάκια. Ακούσατε και φρίξατε. Σε καδρόνια![…] Έχουν τοποθετήσει διάφορες κάσες του πετρελαίου και πάνω σ’ αυτές καδρόνια, εις τα οποία κάθονται τα παιδάκια του κόσμου. Και υπό τοιούτους όρους, τι χρειάζεται το νηπιαγωγείον; Θα μου πήτε. Και όμως! Έχει την μεγαλυτέραν εθνικήν αποστολήν.
Ανάγκη επεκτάσεως των νηπιαγωγείων
Ο συνοικισμός της Σαφραμπόλεως κατοικείται ως επί το πλείστον από Έλληνας Τουρκόφωνους και όπως είναι φυσικόν, όπως συμβαίνει δυστυχώς και με τους αλβανοφώνους της αττικής, τα παιδάκια ομιλούν την τουρκικήν. Το νηπιαγωγείον λοιπόν έχει εθνικώτατον προορισμόν. Διδάσκει εις τα παιδάκια τα πρώτα ελληνικά, και θα έπρεπε όχι μόνον να μείνη κατά τοιούτον τρόπον εγκαταλελειμμένον, αλλ’ εάν ήτο δυνατόν να γίνουν και άλλα ακόμη νηπιαγωγεία, δια να απαλλαγώμεν του αίσχους, να ομιλούν Ελληνόπουλα, εις την πρωτεύουσαν του Ελληνισμού, την τουρκικήν. Χαρακτηριστικόν της καταστάσεως είναι ο ακόλουθος διάλογος, ο οποίος διεξήχθη μεταξύ της νηπιαγωγού δεσποινίδος Αθανασιάδου και μιάς μικρής τουρκοφώνου:
- Γιατί, παιδάκι μου, δεν ήλθες χθες εις το σχολείον;
- Γκιοζούμ πόνεσε, κυρία.
- Τι θα πη «γκιοζούμ»; Το ποδαράκι σου; Πέστο ελληνικά.
- Μάτι μου αγρίορ!
Το παιδάκι είπε μεν ελληνικά την δευτέραν φοράν το μάτι του, επανέλαβεν όμως τουρκιστί την λέξην «πόνεσε». Το είπε «αγρίορ».
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι ρόλον παίζει το νηπιαγωγείον. Και δυστυχώς έχει αφεθή στα χάλια που περιέγραψα.
Μήτσος Δειλινός
Δειλινός, Μήτσος
Εφημερίδα Εμπρός
09-12-1928
Αθήνα
Θεματική Ενότητα
Μήτσος Δειλινός, «Εις τα σχολεία των Ποδαράδων. Μαθαίνουν ελληνικά αλλά μιλούν τούρκικα», 1928
775
